ဗုဒၶဘြဲ႕ေတာ္(အျပည့္အစံု) ၁

ဗုဒၶဘြဲ႕ေတာ္ဟာ အႏြယ္တစ္ခုရဲ႕ ဘြဲ႕ အမည္ အမ်ားဆုိင္ ဘြဲ႕ အမည္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး သစၥာေလးပါးကုိ ထုိးထြင္းသိျမင္သူ (န မာတရာ ကတံ၊ န ပိတရာ ကတံ၊ ၀ိေမာကၡ ႏၱိကံ ဧတံ ဗုဒၶါနံ ဘဂ၀ႏၱာ နံ ေဗာဓိယာမူေလ ... ပညတၱိ MNid.458; Ps.i.174)  သစၥာေလးပါးတရားဉာဏ္ေတာ္ျဖင့္ လူ၊ နတ္ႏွင့္တကြ သတၱေလာကသားအားလုံးထက္ျမတ္ေသာ ပုဂၢဳိလ္ တုိ႔ကုိ ေခၚေ၀ၚပညတ္အပ္တဲ့ ဘြဲ႕အမည္ျဖစ္တယ္။

ပိဋကတ္ေတာ္မွာ ‘‘ဗုဒၶ’’ ဘြဲ႕အမည္ ခံယူထုိက္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦးကုိ ေဖာ္ျပထားတယ္။

၁။ ပေစၥကဗုဒၶါ = သစၥာေလးပါးကုိ ကုိယ္ပုိင္ဉာဏ္နဲ႔ ထုိးထြင္းသိျမင္ေတာ္မူေပမဲ့ အျခားတပါး  သတၱ၀ါေတြ ကုိ သံသရာက ထြက္ ေျမာက္ေၾကာင္းတရား မေဟာၾကားႏုိင္တဲ့ ‘‘ဗုဒၶ’’ ဘြဲ႕ခံ၊ ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္သူျမတ္။

၂။ သမၼာသမၺဳဒၶ = တရားဓမၼနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သိသင့္သိထုိက္သမွ်အားလုံးကုိ ကုိယ္ပုိင္ဉာဏ္ နဲ႔ ေကာင္းစြာပုိင္ပုိင္ သိျမင္ေတာ္မူၿပီး သတၱ၀ါေတြ အတြက္ နိဗၺာန္လမ္း ခရီးကုိ ေဟာၾကားျပသေပးႏုိင္တဲ့ ‘‘ဗုဒၶ’’ ဘြဲ႕ခံ သမၼာသမၺဳဒၶဘုရားရွင္။  (သတၳာေရာ)

သုိ႔ေသာ္လည္း အဖြင့္က်မ္းေတြမွာေတာ့ ‘‘ဗုဒၶ’’ ဘြဲ႕ေတာ္ ခံယူထုိက္သူ ပုဂၢိဳလ္ေလးမ်ဳိးကုိ ေဖာ္ျပထားတယ္။ (e.g. SA.i.20; AA..i.65)

၁။ သဗၺညဳ ဗုဒၶ
၂။ ပေစၥက ဗုဒၶ
၃။ စတုသစၥ ဗုဒၶ
၄။ သုတ ဗုဒၶ

ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္ အရွင္သူျမတ္အားလုံး (ခီဏာသ၀ါ) ဟာ ‘‘စတုသစၥဗုဒၶ” ဘြဲ႕ေတာ္ ခံယူေတာ္မူထုိက္ၿပီး၊ ပိဋကတ္ေတာ္ေတြကုိ  ေဆာင္ထားတဲ့ တရားဓမၼက်မ္းဂန္ေတြကုိ ကၽြမ္းက်င္ႏွံ႔စပ္သူ ပုဂၢိဳလ္ျမတ္ေတြ ကေတာ့ ‘‘သုတဗုဒၶ’’ ဘြဲ႕ေတာ္ ခံယူေတာ္ မူထုိက္တယ္။ ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္သူျမတ္ေတြကေတာ့ ပါရမီေတာ္ ဆယ္ပါးကုိ ‘‘ႏွစ္ အသေခ်ၤ ကမာၻတစ္သိန္းကာလ ျဖည့္က်င့္ဆည္းေတာ္ မူခဲ့ၿပီး ဒီဘြဲ႕ေတာ္ကုိ ခံယူေတာ္ မူႏုိင္တာျဖစ္ၿပီး သဗၺညဳ ဗုဒၶ ျမတ္စြာဘုရားတုိ႔ကေတာ့ ပါရမီေတာ္ေတြကုိ ‘‘ေလး သုိ႔မဟုတ္ ရွစ္ သုိ႔မဟုတ္ တစ္ဆယ့္ေျခာက္ အသေခၤ် ကမာၻတစ္သိန္းကာလ ပတ္လုံး ပါရမီေတာ္ေတြကုိ ျဖည့္က်င့္ ဆည္းပူးေတာ္ ခဲ့ၾကၿပီး ‘‘သဗၺညဳ ’’ ဘြဲ႕ေတာ္ ခံယူေတာ္မူထုိက္ပါတယ္။

အေစာပုိင္းက်မ္းဂန္ေတြမွာ ‘‘သဗၺညဳဗုဒၶ’’ ျမတ္စြာ (၇) ပါးရဲ႕ ဘြဲ႕ေတာ္ေတြကုိ ေဖာ္ျပထားတယ္။

၁။ ၀ိပႆီ ျမတ္စြာဘုရား
၂။ သိခီ ျမတ္စြာဘုရား
၃။ ေ၀ႆဘူ ျမတ္စြာဘုရား
၄။ ကကုသႏၶ ျမတ္စြာဘုရား
၅။ ေကာဏာဂမဏ ျမတ္စြာဘုရား
၆။ ကႆပ ျမတ္စြာဘုရား
၇။ ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရား

ခုႏွစ္ဆူေသာ ဘုရားရွင္တုိ႔ရဲ႕ ဘြဲ႕ေတာ္ ရည္ညႊန္းခ်က္ေတြကုိ ပိဋကတ္ေတာ္ရဲ႕ ေအာက္ပါေနရာမ်ား မွာေတြ႕ႏုိင္တယ္။ (D.ii.5f.; S.ii.5f.; cp. Thag.491; J.ii.147; Vin.ii.110)

ေနာက္ပုိင္း က်မ္းဂန္ေတြမွာေတာ့ အေရအတြက္ပုိမုိမ်ားျပားတဲ့ ဘုရားရွင္ေတြရဲ႕ ဘြဲ႕အမည္ေတြကုိ ေတြ႕ၾကရတယ္။ ‘‘ဗုဒၶ၀ံသက်မ္း’’ မွာ ေနာက္ဆုံးပြင့္ေတာ္မူတဲ့ ‘‘ေဂါမတဗုဒၶျမတ္စြာ’’ အပါအ၀င္ ဘုရားရွင္ (၂၅) ဆူရဲ႕ အေသးစိတ္ အခ်က္လက္ေတြ ေဖာ္ျပပါရွိၿပီး ေရွး ဘုရားရွင္ (၂၄) ဆူဟာ ေဂါတမဗုဒၶျမတ္စြာ ေလာင္းလ်ာ ဗ်ာဒိတ္ခံယူခဲ့တဲ့ ဘုရားရွင္ေတြ ျဖစ္တယ္။ ၀ိပႆီ အစရွိတဲ့ ဘုရားရွင္ေတြ မတုိင္မွီ ပြင့္ေတာ္မူခဲ့တဲ့ ဘုရားရွင္ေတြရဲ႕ ဘြဲ႕ေတာ္ေတြကေတာ့ -
၁။ ဒီပကၤရာ
၂။ ေကာ႑ည
၃။ မဂၤလ
၄။ သုမန
၅။ ေရ၀တ
၆။ ေသာဘိတ
၇။ အေနာမဒႆီ
၈။ ပဒုမ
၉။ နာရဒ
၁၀။ ပဒုမုတၱရ
၁၁။ သုေမဓ
၁၂။ သုဇာတ
၁၃။ ပီယဒႆီ
၁၄။ အတၳဒႆီ
၁၅။ ဓမၼဒႆီ
၁၆။ သိဒၶတၳ
၁၇။ တိႆ
၁၈။ ဖုႆ - တုိ႔ျဖစ္တယ္။

ဒီ ဘုရားရွင္ (၁၈) ဆူ မွာ ေစာေစာက ဘုရား (၇) ဆူအနက္ ေပါင္းလုိက္တဲ့ အခါ ဘုရား (၂၅) ဆူျဖစ္ ပါတယ္။ အဲဒီ က်မ္းဂန္ ရဲ႕ေနာက္ပုိင္းမွာဘဲ ‘‘ဒီပကၤရာ ျမတ္စြာဘုရား’’ မတိုင္မွီ ပြင့္ထြန္းေတာ္မူခဲ့တဲ့ အျခား ဘုရားရွင္ (၃) ဆူရဲ႕ ဘြဲ႕ေတာ္ေတြကုိ ထပ္မံ ျပဆုိထားတယ္။ အဲဒီ ဘုရားရွင္ေတြကေတာ့ ‘‘တဏွကၤရာ၊ ေမဓကၤရာ၊ သရဏကၤရာ’’ ျမတ္စြာဘုရားတုိ႔ျဖစ္တယ္။ ဒါ ေၾကာင့္ ဘုရားရွင္ စုစုေပါင္း ႏွစ္က်ိပ္ရွစ္ဆူ ၊ (၂၈) ဆူ ရဲ႕ ဘြဲ႕ေတာ္ေတြကုိ အဲဒီက်မ္းဂန္မွာ ေတြ႕ၾကရတယ္။

‘‘လလိတ၀ိသ္တရ’’ က်မ္းမွာ ဘုရားရွင္ေပါင္း (၅၄) ဆူရဲ႕ ဘြဲ႕ေတာ္ေတြကုိ ေတြ႕ၾကရၿပီး ‘‘မဟာ၀တၳဳ’’ မွာေတာ့ ဘုရားရွင္ေပါင္း တစ္ရာေက်ာ္ရဲ႕ ဘြဲ႕ေတာ္ေတြကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။ ‘‘စကၠ၀တၱိ သီဟနာဒသုတ္’’ (D.iii.75ff ) မွာ ဘဒၵကမာၻရဲ႕ ေနာက္ဆုံးပြင့္ ထြန္းေတာ္မူမဲ့ ‘‘ေမေတၱယ် ဗုဒၶ’’ ျမတ္စြာဘုရားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ေတြကုိ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ‘‘အနာဂတ၀ံသက်မ္း’’ မွာေတာ့ ေမေတၱယ် ဘုရားရွင္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အက်ယ္တ၀င့္ ေရးသားထားတယ္။ အဲဒီ က်မ္းဂန္ရဲ႕ ေနာက္ပုိင္း မွာ ေဂါတမဗုဒၶျမတ္စြာနဲ႔ေတြ႕ဆုံခဲ့ရၿပီး  ျမတ္စြာဘုရားက ဘုရားအေလာင္းေတာ္မ်ားအျဖစ္ ဗ်ာဒိတ္ထားေတာ္မူခဲ့တယ္ လုိ႔ ဆုိထားတဲ့ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ဆယ္ဦးကုိေဖာ္ျပ ထားတယ္။ အဲဒီ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ေတြ ကေတာ့ ‘‘ေမေတၱယ်၊ ဥတၱမ၊ ရာမ၊ ပသနဒီ ေကာသလ၊ အဘိဘူ၊ ဒီဃေသာနီ၊ သံကစၥ၊ သုဘ၊ ေတာေဒယ် နဲ႔ နာလာဂိရိ ပလေလယ်’’ တုိ႔ျဖစ္တယ္။

ဒီဃနိကာယ္၊ မဟာပဒါနသုတ္မွာေတာ့ ဆုိခဲ့ၿပီးတဲ့ ခုႏွစ္ဆူေသာ ဘုရားရွင္တုိ႔ရဲ႕ ဘြဲ႕ေတာ္ေတြကုိ ေဖာ္ျပထားၿပီး ဘုရားတစ္ဆူ ခ်င္းရဲ႕ အေသးစိတ္အခ်က္လက္ေတြကုိ ေခါင္းစဥ္ (၁၁) ခု (ပရိေစၦဒ) ခြဲျခား ေဖာ္ျပထားတယ္။ အဲဒီ ေခါင္းစဥ္ေတြကေတာ့ ‘‘ကပၸ’’  ဘုရားရွင္တုိ႔ ပြင့္ထြန္းေတာ္မူခဲ့ရာ ကမာၻ အေရအတြက္၊ ‘‘ဇာတိ’’ အမ်ဳိး၊ ‘‘ေဂါတၱ’’ အႏြယ္၊ ‘‘အာယု’’ သက္ေတာ္၊ ‘‘ေဗာဓိ’’ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ရရွိေတာ္မူစဥ္ အမွီျပဳရာ ေဗာဓိပင္အမည္၊ ‘‘သာ၀ကယုဂ’’ အဂၢသာ၀က ႏွစ္ပါးတုိ႔ရဲ႕ ဘြဲ႕ေတာ္၊ ‘‘သာ၀က သႏၷိပါတ’’ ရဟႏၱာတုိ႔ခ်ည္းပါ၀င္ေသာ သာ၀က အစည္းအေ၀းႀကီး၊ ‘‘ဥပ႒ာကဘိကၡဳ’’ အလုပ္အေကၽြးရဟန္းေတာ္၊ မယ္ေတာ္၊ ခမည္းေတာ္တုိ႔ရဲ႕ အမည္နာမမ်ားနဲ႔ ဖြားေတာ္မူရာ အရပ္ေဒသ တုိ႔ျဖစ္တယ္။ အ႒ကထာမွာေတာ့ အဲဒီ အခ်က္လက္ေတြ  အျပင္ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ အသီးသီးရဲ႕ ေတာထြက္ေတာ္ မမူစဥ္က သားေတာ္နဲ႔ ၾကင္ယာေတာ္အမည္၊ ေတာထြက္ေတာ္ မူစဥ္ စီးနင္းေတာ္မူတဲ့ ယဥ္(ယာန)၊ ဘုရားရွင္တုိ႔သီတင္းသုံးရာ ဂႏၶကုဋိ ရွိေတာ္မူတဲ့ ေက်ာင္းတုိက္ရဲ႕ အမည္၊ အဲဒီ ေက်ာင္း တုိက္ရဲ႕ တန္ဖုိးနဲ႔ ေနရာ၊ ဘုရားရွင္ အသီးသီးကုိ အၿမဲမျပတ္ လွဴဒါန္းတဲ့ အႀကီးက်ယ္ဆုံး အလွဴဒါယကာရဲ႕ အမည္ တုိ႔ကုိပါ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ေဂါတမဗုဒၶ ျမတ္စြာ အေၾကာင္းဖြင့္ဆုိတဲ့ ေနရာမွာေတာ့ ‘‘ရာဟုလာမာတာ၊ အာနႏၵာ၊ ကဏၬက စီးေတာ္ျမင္း
၊ ေရႊအုိးႀကီးေလးလုံး၊ မဟာေဗာဓိနဲ႔ ကာဠဳဒါယီ အမတ္’’ အစရွိတဲ့ ဖြားဘက္ေတာ္ေတြကုိလည္း ေဖာ္ျပထားတယ္။ ေဂါတမဗုဒၶ ျမတ္စြာ ေလာင္းလ်ာဟာ ဥတၱရာသာဠႇ နကၡတ္နဲ႔ ယွဥ္လ်က္ ၀ါဆုိလျပည့္ေန႔မွာ ပဋိသေႏၶေနေတာ္မူေၾကာင္းကုိလည္း ေရးသားထားတယ္။ အဲဒီနကၡတ္မွာဘဲ အေလာင္းေတာ္ဟာ ေတာထြက္ေတာ္မူခဲ့ၿပီး ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူတဲ့အခါ တရားဦး ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တယ္။ ယမကပါဋိဟာရိယ ေရအစုံ၊ မီးအစုံ တန္ခုိးေတာ္ကုိလည္း အဲဒီ နကၡတ္ယွဥ္ရာ အခါကာလမွာဘဲ ျပေတာ္မူခဲ့တယ္။ ၀ိသာခါ နကၡတ္ ယွဥ္ရာကာလ (ကဆုန္လျပည့္) မွာေတာ့ အေလာင္းေတာ္ဖြားေတာ္မူခဲ့ေၾကာင္း၊ ဘုရားအျဖစ္ေရာက္ေတာ္မူခဲ့ေၾကာင္း နဲ႔ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ ေတာ္မူေၾကာင္း ျပဆုိထားတယ္။ မာဃ နကၡတ္နဲ႔ ယွဥ္ရာကာလ (တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔) အခါကာလ မွာ တပည့္သာ၀က ရဟန္း သံဃာေတာ္ေတြကုိ စုေ၀းေစၿပီး ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူမည့္ အေၾကာင္း မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ အႆယုဇ နကၡတ္ႏွင့္ ယွဥ္ခ်ိန္၊ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန႔ အခါမွာေတာ့ တုသိတာနတ္ျပည္က ဆင္းၾကြေတာ္မူေၾကာင္းကုိလည္း ေရးသားထားတယ္။

ဗုဒၶ၀ံသ အ႒ကထာက်မ္းမွာေတာ့ ဘုရားတစ္ဆူခ်င္းစီနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေခါင္းစဥ္အပုိင္းအျခား ႏွစ္ဆယ္ကုိ ဗုဒၶ၀ံသက်မ္းမွာေရး သားပါရွိတယ္လုိ႔ ညႊန္းဆုိထားပါတယ္။ အဲဒီေခါင္းစဥ္ႏွစ္ဆယ္ဟာ တရားဦးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေသးစိတ္အခ်က္လက္ေတြ၊ သာ၀ကသႏၷိပါတတစ္ခုစီမွာ သစၥာေလးပါးကုိ ထုိးထြင္းသိျမင္သြားသူ အေရအတြက္၊ ဘိကၡဳနီ အဂၢသာ၀ိကာမ ေထရီႏွစ္ပါးတုိ႔ ရဲ႕ ဘြဲ႕ေတာ္မ်ား၊ ဘုရားရွင္တုိ႔ ကုိယ္ေတာ္မွ ထြန္းလင္းေသာ ေရာင္ျခည္ေတာ္ပမာဏ၊ ဘုရားရွင္ရဲ႕ အရပ္ေတာ္ ပမာဏ၊ ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရား အေလာင္းေတာ္ရဲ႕ အမည္နာမ၊ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ ခံယူျခင္း၊ ပဓာန အလုပ္ အားထုတ္ေတာ္မူျခင္း၊ ဘုရားရွင္ အသီးသီးတုိ႔ရဲ႕ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေတာ္မူပုံ စတဲ့အခ်က္လက္ေတြ ထပ္တုိးပါ၀င္လာျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒါ့အျပင္ အေလာင္းေတာ္ ဘ၀နဲ႔ လူ႕ေဘာင္ မွာ ေနထုိင္ခဲ့တဲ့ ကာလ၊ စံျမန္းေတာ္မူခဲ့တဲ့ နန္းေဆာင္မ်ား၊ အလုပ္အေကၽြး ေမာင္းမေတာ္အေရအတြက္၊ ၾကင္ယာေတာ္နဲ႔ သားေတာ္ရဲ႕ အမည္၊ ေတာထြက္ေတာ္မူစဥ္ စီးနင္းေတာ္မူတဲ့ ယဥ္ အမ်ဳိးအစားနဲ႔ ေတာထြက္ေတာ္မူျခင္း၊ ဒုကၠရစရိယက်င့္ေတာ္မူျခင္း၊ အလုပ္အေကၽြး ဒါယကာမ်ားနဲ႔ သီတင္းသုံးေတာ္မူရာ ေက်ာင္းေတာ္ အမည္တုိ႔ကုိလည္း ေဖာ္ျပ ပါရွိရမယ္ လုိ႔ အဲဒီ အဖြင့္က်မ္းမွာဘဲ ဖြင့္ဆုိထားတယ္။

ဘုရားရွင္ တစ္ဆူနဲ႔ တစ္ဆူ မတူကြဲျပားတဲ့ အရာဌာန (အ႒ေ၀မတၱာနိ) (၈) မ်ဳိးရွိေၾကာင္းလည္းေတြ႕ရ တယ္။ အဲဒီ ရွစ္မ်ဳိး  ကေတာ့ ဖြားေတာ္မူခ်ိန္ လူတုိ႔ရဲ႕ သက္တမ္း၊ ဘုရားရွင္တုိ႔ရဲ႕ အရပ္ေတာ္၊ ဘုရားေလာင္းေတာ္တုိ႔ရဲ႕ အမ်ဳိးဇာတ္ေတာ္ (အခ်ဳိ႕ အေလာင္းေတာ္ေတြဟာ ခတၱိယမ်ဳိးႏြယ္ျဖစ္ၿပီး အခ်ဳိ႕ကေတာ့ ျဗာဟၼဏမ်ဳိးႏြယ္ျဖစ္တယ္)၊ ဒုကၠစရိယ က်င့္ေတာ္မူရာကာလ၊ ကုိယ္ေတာ္မွ ထြန္းလင္းေတာ္မူတဲ့ ေရာင္ျခည္ေတာ္ (မဂၤလ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ ကုိယ္ေတာ္က ေရာင္ျခည္ေတာ္ဟာ စၾကာ၀ဠာ ေလာကဓာတ္တစ္ေသာင္းထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေပမဲ့၊ ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ ကုိယ္ေရာင္ေတာ္ဟာ တစ္လံမွ်ေလာက္သာရွိတယ္ လုိ႔ ဆုိတယ္၊ သုိ႔ေပမဲ့ ဘုရားရွင္တုိင္းဟာ အလုိရွိေတာ္မူရင္ ေရာင္ျခည္ေတာ္ ပမာဏကုိ အလုိရွိေတာ္မူသေလာက္ ထြန္းလင္းႏုိင္ တယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ ဒီ အေၾကာင္းေတြကုိ ဗုဒၶ၀ံသ အ႒ကထာမွာ ဖြင့္ဆုိထားတယ္)၊ ေတာထြက္ေတာ္မူရာ ယဥ္ အမ်ဳိးအစား၊ ေဗာဓိပင္ အမ်ဳိးအစား နဲ႔ ေဗာဓိပင္ေျခေတာ္ရင္းက ပလႅင္ေတာ္ရဲ႕ အတုိင္းအတာ ပမာဏတုိ႔ျဖစ္တယ္။

ဒီ ရွစ္မ်ဳိးအနက္ ပထမ (၅) မ်ဳိးကုိသာ ဒီဃနိကာယ္အ႒ကထာမွာ ေဖာ္ျပထားၿပီး၊ ဗုဒၶ၀ံသ အ႒ကထာမွာေတာ့ ရွစ္မ်ဳိးလုံးကုိေဖာ္ ျပထားတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဘုရားရွင္ (၂၅) ငါးဆူလုံးကုိ ဒီ ရွစ္မ်ဳိးနဲ႔ အေသးစိတ္ ခြဲျခားေဖာ္ျပထားတယ္။

ဘုရားရွင္အားလုံးတုိ႔ မစြန္႔ရာ ဌာန (၄) ဌာန (အ၀ိဇဟိတ႒ာနာနိ) ကုိလည္း က်မ္းဂန္မ်ားမွာေတြ႕ရတယ္။ အဲဒီ (၄) ဌာန ကေတာ့ -

၁။ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ ပလႅင္ေတာ္ ေနရာ
၂။ တရားဦး ေဟာၾကားေတာ္မူရာ ဣသိပတန မိဂါဒါ၀ုန္ ဥယ်ာဥ္ေနရာ
၃။ တုသိတာ (တာ၀တိ ံ?) နတ္ျပည္မွ သကႆနဂုိရ္ျပည္သုိ႔ ဆင္းသက္ေတာ္မူခ်ိန္
ဘုရားရွင္တုိ႔ ပထမဆုံး ေျမသုိ႔ ဆင္းသက္ရာေနရာ
၄။ ေဇတ၀န္ ေက်ာင္းတုိက္၊ ဘုရားရွင္တုိ႔ သီတင္းသုံးေတာ္မူရာ ဂႏၶကုဋိတုိက္အတြင္းမွ ေညာင္ေစာင္းေတာ္တည္ရွိရာေနရာ

ဘုရားရွင္တုိ႔ သီတင္းသုံးေတာ္မူရာ ေက်ာင္းတုိက္နဲ႔ အမွီျပဳရာၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ အက်ယ္အ၀န္း ပမာဏဟာ အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ႏုိင္ေပမဲ့ ဘုရားရွင္တုိ႔ရဲ႕ ေညာင္ေစာင္းေတာ္ရွိရာ ေနရာကေတာ့ ပမာဏမေျပာင္းလဲဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒီေနရာဟာ တခါတရံ ေက်ာင္း တုိက္ရဲ႕ ေတာင္ဘက္မွာ ရွိၿပီး၊ တခါတရံ ေျမာက္ဘက္မွာ ရွိတယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ ဒီ အေၾကာင္းရာေတြကုိ ဒီဃနိကာယ္ အ႒ကထာနဲ႔ ဗုဒၶ၀ံသ အ႒ကထာတုိ႔ မွာ ေတြ႕ႏုိင္တယ္။

ဘုရားရွင္တုိင္း ျဖစ္ၿမဲ ဓမၼာတာ တရား သုံးဆယ္ (သမတိ ံသ၀ိဓာ ဓမၼတာ)
========================================
၁။ ဘုရားအေလာင္ေတာ္တုိင္းသည္ ေနာက္ဆုံး ဘ၀ ပဋိသေႏၶယူေတာ္မူစဥ္ ဉာဏ္ႏွင့္ယွဥ္လ်က္ ယူေတာ္မူျခင္း။
၂။မယ္ေတာ္၏ ၀မ္းၾကာတုိက္တြင္ တင္ပလႅင္ေခြလ်က္ အျပင္ဘက္ မ်က္ႏွာမူ၍ တည္ေတာ္မူျခင္း။
၃။မယ္ေတာ္သည္ အေလာင္းေတာ္အား ရပ္လ်က္သာ ဖြားေတာ္မူျခင္း။
၄။ ေတာအရပ္၌သာ ဖြားေတာ္မူျခင္း (အရေည)။
၅။ ဖြားေတာ္မူၿပီးလ်င္ၿပီးခ်င္း ေျမာက္အရပ္သုိ႔ ခုႏွစ္လွမ္း ၾကြလွမ္း၍ သီဟနာဒစကားျမြက္ၾကားေတာ္မူျခင္း။
၆။ ၾကင္ယာေတာ္မွ သားေတာ္တစ္ပါးဖြားေတာ္မူၿပီးလွ်င္နိမိတ္ႀကီးေလးပါးကုိျမင္၍ ေတာထြက္ေတာ္မူျခင္း။
၇။ ေတာထြက္ေတာ္မူၿပီးေနာက္ ဖန္ရည္စြန္းသကၤန္းဆင္ျမန္းၿပီးလွ်င္ ဒုကၠရစရိယအက်င့္အား အနည္းဆုံး (၇) ရက္က်င့္ေတာ္မူျခင္း။
၈။ ဘုရားျဖစ္မည့္ေန႔၌ ႏုိ႔ဃနာဆြမ္းအား ဘုဥ္းေပးေတာ္မူျခင္း။
၉။ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္အား ျမက္ခင္း ေပၚတြင္ထုိင္လ်က္ရေတာ္မူျခင္း။
၁၀။ အာနာပါန ကမၼ႒ာန္း စီးျဖန္းေတာ္မူျခင္း။
၁၁။ မာန္နတ္၏ တပ္တုိ႔အား ေအာင္ေတာ္မူျခင္း။
၁၂။ ေဗာဓိပင္၏ ေအာက္၌ သီတင္းသုံးလ်က္သာ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ကုိရေတာ္မူ၍ ဘုရားအျဖစ္ေရာက္ေတာ္မူျခင္း။
၁၃။ မဟာျဗဟၼာမင္းမွ တရားေဟာၾကားေတာ္မူရန္ ေတာင္းပန္ေလွ်ာက္ထားျခင္း။
၁၄။ ဣသိပတန၊ မိဂါဒ၀ုန္ဥယ်ာဥ္၌ တရားဦးေဟာေတာ္မူျခင္း။
၁၅။ တပုိ႔လျပည့္ေန႔တြင္ ပရိသတ္ေလးပါးတုိ႔၌ ပါတိေမာက္ျပေတာ္မူျခင္း။
၁၆/၁၇။ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္၌သာ အစဥ္တစုိက္သီတင္းသုံးေတာ္မူ၍ ယမက ပါဋိဟာရိယ တန္းခုိးျပာဋိဟာ အား သာ၀တၳိျပည္၌ ျပေတာ္မူျခင္း။
၁၈။ အဘိဓမၼာတရားေတာ္ကုိ တာ၀တိ ံသာနတ္ျပည္၌သာ ေဟာၾကားေတာ္မူျခင္း။
၁၉။ အဘိဓမၼာတရားေဟာၾကားေတာ္မူၿပီး၍ လူျပည္သုိ႔ ဆင္းၾကြေတာ္မူေသာအခါ သကၤႆ ၿမိဳ႕တံခါး၀၌သာ
ဆင္းၾကြေတာ္မူျခင္း။
၂၀။ ဖလသမာပတ္ျဖင့္သာ အၿမဲမျပတ္ေနေတာ္မူျခင္း။
၂၁။ စ်ာန္သမာပတ္ႏွစ္ မ်ဳိး၀င္စားေသာအခါ၌ ကၽြတ္ထုိက္ေသာ သတၱ၀ါတုိ႔အား ၾကည့္႐ူေတာ္မူျခင္း။
၂၂။ အျပစ္က်ဳးလြန္ေသာသူ ေပၚေပါက္ေသာအခါမွာသာ ၀ိနည္းပညတ္ေတာ္မူျခင္း။
၂၃။ ေလ်ာက္ပတ္ေသာအခါတုိ႔၌ ျဖစ္ေတာ္စဥ္ ဇာတ္ေတာ္တုိ႔အား ေဟာၾကားေတာ္မူျခင္း။
၂၄။ ဗုဒၶ၀င္ျဖစ္စဥ္တုိ႔ကုိ ေဆြေတာ္မ်ဳိးေတာ္ ပရိသတ္၌ ေဟာၾကားေတာ္မူျခင္း။
၂၅။ ဖူးေတြ႕ရန္လာေသာ တပည့္သာ၀က ရဟန္းေတာ္တုိ႔အား ပ်ဳငွာစြာ ႏူတ္ဆက္ေတာ္မူျခင္း။
၂၆။ ၀ါကပ္ေတာ္မူေသာေနရာတုိ႔၌ ပင့္ဖိတ္ေသာ ဒါယကာ၊ ဒါယိကာမတုိ႔အား အသိေျပာၾကားျခင္းမျပဳဘဲ
     ဖဲၾကြေတာ္မမူျခင္း။
၂၇/၂၈။ ဆြမ္းမဘုဥ္းေပးမွီႏွင့္ ဆြမ္းစားၿပီးခ်ိန္တြင္လည္းေကာင္း၊ ညဥ့္သုံးယမ္ တုိ႔၌ လည္းေကာင္း ဗုဒၶကိစၥတုိ႔အား ေဆာက္ရြက္ေတာ္မူျခင္း။
၂၉။ ပရိနိဗၺာန္ ၀င္စံေတာ္မမူခင္တြင္ အသားဟင္း (မံသရဇေဘာဇန) အား ဘုဥ္းေပးေတာ္မူျခင္း။
၃၀။ ပရိနိဗၺာန္ ၀င္စံေတာ္မမူမွီကာလ၌ ႏွစ္ဆယ့္ေလးကုေဋ၊ တစ္သိန္း အေရအတြက္ရွိေသာ သမာပတ္ေတာ္အား၀င္စားေတာ္မူျခင္း။

ဘုရားရွင္တို႔တြင္ အႏၱာရာယ္ မျပဳႏုိင္ေသာ အရာဌာန ေလးပါး
==================================================
၁။ ဘုရားရွင္တုိ႔အတြက္ ရည္မွန္းထားေသာ ပစၥည္းေလးပါးတုိ႔အား မည္သူမွ အႏၱာရာယ္ မျပဳႏုိင္။
၂။ ဘုရားရွင္တုိ႔၏ အသက္ေတာ္အား မည္သူကမွ် အႏၱာရာယ္ မျပဳႏုိင္။
၃။ ဘုရားရွင္ေတာ္၏ (၃၂) ပါးေသာ ေယာက်ာ္းျမတ္တုိ႔၏ လကၡဏာေတာ္တုိ႔အားလည္းေကာင္း၊
    (၈၀) ေသာ လကၡဏာငယ္တုိ႔အားလည္းေကာင္း မည္သူကမွ် အႏၱာရာယ္ မျပဳႏုိင္။
၄။ ဘုရားရွင္တုိ႔၏ ေရာင္ျခည္ေတာ္အား မည္သည့္အရာကမွ ပိတ္ပင္တားဆီးျခင္း မျပဳႏုိင္။

==================================================

ဇာတိေခတ္ စၾက၀ဠာတုိက္တစ္ေသာင္းအတြင္း ယခု စၾကာ၀ဠာမွာသာ ဘုရားပြင့္ပါတယ္။ (AA.i.251; DA.iii.897) တစ္ ႀကိမ္တစ္ခါမွာ ဘုရားတစ္ဆူသာပြင့္ေတာ္မူတယ္။ (D.ii.225; D.iii.114)၊ ဒီ အေၾကာင္းရာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေၾကာင္းရင္း ရွင္း လင္းခ်က္ေတြကုိ Mil. 236; DA.iii.900f တုိ႔မွာေတြ႕ႏုိင္တယ္။ ေရွးဘုရားရွင္တုိ႔ရဲ႕ သာသနာ လုံး၀ မကြယ္မခ်င္း ေနာက္ဘုရား တစ္ဆူ မပြင့္ေပၚႏုိင္ဘူး။ ဘုရားရွင္တုိ႔ရဲ႕ သာသနာဟာ ‘‘ဓာတုပရိနိဗၺာန္’’ စံ၀င္ေတာ္မူျခင္းျဖင့္ အၿပီးတုိင္ကြယ္ေပ်ာက္တယ္ လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္တစ္ဦး  တုသိတာ နတ္ျပည္ကေန စုေတၿပီး မယ္ေတာ္ရဲ႕ ၀မ္းၾကာတုိက္မွာ ပဋိသေႏၶ ယူေတာ္မူတာနဲ႔ တၿပိဳက္နက္ စၾကာ၀ဠာအႏွံ႔မွာ အံ့ၾသဖြယ္ေကာင္းတဲ့ အလင္းေရာင္ႀကီးျဖစ္ေပၚလာၿပီး တစ္ေသာင္းေသာ စၾကာ၀ဠာေလာကဓာတ္ဟာ သိမ့္သိမ့္ခါေအာင္ တုန္လႈပ္တယ္ လုိ႔လည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီလုိ ထူးျခားအံ့ၾသဖြယ္အလင္းေရာင္ ႀကီးနဲ႔ ေျမတုန္လႈပ္မူဟာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ဖြားေတာ္မူတဲ့အခါ၊ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ရေတာ္ မူတဲ့အခါ၊ ဘုရားျဖစ္ေတာ္ မူၿပီး ပထမဆုံး တရာဦးေဟာၾကားေတာ္မူတဲ့အခါ၊ ပရိနိဗၺာန္၀င္စံေတာ္မူမဲ့ အခ်ိန္ကာလကုိ ထုတ္ေဖာ္မိန္႔ၾကားေတာ္မူတဲ့အခါ နဲ႔ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူတဲ့ အခါတုိ႔မွာလည္း ျဖစ္ေပၚၿမဲ ဓမၼတာျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ (D.ii.108f.; cp. DA.iii.897)

‘‘မဟာပဒါနသုတ္’’ (D.ii.12-15) နဲ႔ ‘‘အစၦရိယ အဗၻဳတဓမၼသုတ္’’ (M.iii.119-124) တုိ႔မွာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ဖြားေတာ္မူစဥ္ ျဖစ္ေပၚတဲ့ အျခားအံ့ၾသဖြယ္ရာေတြကုိ ေတြ႕ၾကရ တယ္။ ေနာက္ပိုင္းအဖြင့္က်မ္းေတြမွာေတာ့ ဒီအေၾကာင္းရာေတြကုိ အေသးစိတ္ထပ္မံဖြင့္ဆုိထားၾကတယ္။ (e.g., J.i.) အဲဒီက်မ္းဂန္ေတြထဲမွာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ဟာ ပါရမီေတာ္ဆယ္ပါး အျပားသုံးဆယ္တုိ႔ကုိ ျဖည့္က်င့္ဆည္းပူးေတာ္မူခဲ့တယ္။ စြန္႔ျခင္းႀကီးငါးပါးကုိ စြန္႔ေတာ္မူခဲ့တယ္ (ပၪၥမဟာပရိစၥာဂ)။ ေဆြေတာ္ မ်ဳိးေတာ္ေတြရဲ႕အက်ဳိး၊ ေလာကအက်ဳိး၊ ဘုရားျဖစ္ျခင္း အက်ဳိး ဆုိတဲ့ အက်ဳိးသုံးပါးအတြက္လည္း က်င့္ေတာ္မူခဲ့တယ္။ ေ၀ႆ ႏၱရာမင္းႀကီး ဘ၀မွာ ‘‘မဟာဒါန (၇)ပါး’’ ကုိ ျပဳက်င့္ေတာ္မူခဲ့လုိ႔ ေျမႀကီး ခုႏွစ္ႀကိမ္၊ ခုႏွစ္ခါ တုန္လႈပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ စုေတၿပီး တုသိတာနတ္ျပည္မွာ နတ္သားျဖစ္ေတာ္မူပါတယ္။ ‘‘၀ိပႆီ’’ ျမတ္စြာဘုရား အေလာင္းေတာ္နတ္သား ကေတာ့ တုသိတာနတ္ျပည္မွာ သက္တမ္းျပည့္ေအာင္ ႏွစ္ေပါင္း ငါးဆယ့္ခုႏွစ္ကုေဋ ေျခာက္ေသာင္း၊ ခုႏွစ္ေထာင္ကာလပတ္လုံး ေနေတာ္မူခဲ့ေပမဲ့ အျခား ဘုရားအေလာင္းေတာ္နတ္သားအမ်ားစုဟာ နတ္သက္တမ္းျပည့္ေအာင္ မေနေၾကာင္းေတြ႕ရတယ္။ အေလာင္းေတာ္နတ္သားအတြက္ နတ္သက္တမ္းကုန္ဆုံးခါနီးမွာ စုတိနိမိတ္ ငါးပါး ျဖစ္ေပၚလာတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ စၾကာ၀ဠာတုိက္တစ္ေသာင္းက နတ္ေတြဟာ အေလာင္းေတာ္နတ္သားထံေရာက္လာၾကၿပီး နတ္ဘ၀က စုေတဖုိ႔ ၊ လူ ဘ၀ ပဋိသေႏၶယူေတာ္မူၿပီး ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူဖုိ႔ တုိက္တြန္းေတာင္းပန္ၾကတယ္။ အဲလုိေတာင္းပန္ၾကတဲ့အခါ အေလာင္း ေတာ္ နတ္သားဟာ ၾကည့္ျခင္း ငါးပါးကုိ ၾကည့္ေတာ္မူတယ္။ (ပၪၥမဟာ၀ိေလာကနာနိ)
အခ်ဳိ႕ေသာ ကမာၻေတြဟာ ဘုရားတစ္ဆူသာ ပြင့္ေတာ္မူၿပီး ‘‘သာရ’’ ကမာၻလုိ႔ေခၚတယ္။ အခ်ဳိ႕ကမာၻေတြကေတာ့ ‘‘မ႑’’ကမာၻ လုိ႔ေခၚၿပီး ဘုရားႏွစ္ဆူပြင့္ေတာ္မူပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ကမာၻေတြကုိ ‘‘၀ရ’’ ကမာၻလုိ႔ေခၚၿပီး ဘုရားသုံးဆူပြင့္ေတာ္မူတယ္။ ဘုရားေလးဆူပြင့္တဲ့ ကမာၻေတြကုိေတာ့ ‘‘သာရမ႑’’ ကမာၻလုိ႔ေခၚၿပီး၊ အခဲယဥ္းဆုံးကေတာ့ ဘုရားငါးဆူပြင့္ေတာ္မူတဲ့ “ဘဒၵ ကမာၻ’’ ျဖစ္ပါတယ္။ (BuA.158f) ကမာၻဦးကာလ လူ႔သက္တမ္း တစ္သိန္းေက်ာ္မွာ ဘုရားမပြင့္ဘူး။ အဲဒီ သက္တမ္းမွာ လူ ေတြဟာ အုိျခင္းတရား၊ ေသျခင္းတရားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သံေ၀ဂ မ၀င္ႏုိင္ၾကလုိ႔ ဘုရားပြင့္ေတာ္မူၿပီး တရားေဟာၾကားလည္း တရားမရႏုိင္ဘူးဆုိပါတယ္။ လူ႔သက္တမ္း တိုလြန္းတဲ့ကာလမွာလည္း လူေတြဟာ ကိေလသာထူေျပာၿပီး တရားအသိရဖုိ႔ မတတ္ႏုိင္တဲ့အတြက္ ဘုရားမပြင့္ဘူးလုိ႔ ဆုိတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ဘုရားပြင့္ရာကာလဟာ လူ႕သက္တမ္း ႏွစ္တရာေအာက္လည္း မေလ်ာ့၊ ႏွစ္တစ္ေသာင္းထက္လည္း မပုိတဲ့ ကာလျဖစ္တယ္။ ပထမဆုံး ဘုရားအေလာင္းေတာ္ဟာ ဘုရားျဖစ္ရာ ကၽြန္းေဒ သနဲ႔ တုိင္းျပည္ကုိ ၾကည့္တယ္။ ဘုရားရွင္တုိ႔ဟာ ‘‘ဇမၺဴဒီပါကၽြန္း’’ မွာဘဲပြင့္ေတာ္မူၾကၿပီး၊ အဲဒီ ကၽြန္းမွာလည္း ‘‘မဇၥ်ိမေဒသ’’   မွာသာပြင့္ေတာ္မူၾကတယ္။ အဲဒီေနာက္ အမ်ဳိးအႏြယ္ကုိၾကည့္ေတာ္မူပါတယ္။ ဘုရားရွင္တုိ႔ဟာ ‘‘ျဗဟၼာဏမ်ဳိး’’ သုိ႔မဟုတ္ ‘‘ခတၱိယ’’ မင္းမ်ဳိးမွာသာ ဖြားေတာ္မူၾကတယ္။ ဒီ မ်ဳိးႏြယ္ႏွစ္ခု အနက္ ျဖစ္ရာေခတ္ကာလ လူေတြ ႐ုိေသကုိင္း႐ႈိင္းမႈ၊ တန္ဖိုးထား မူပိုတဲ့ မ်ဳိးႏြယ္မွာ ဖြားေတာ္မူတာျဖစ္တယ္။ အဲဒီေနာက္ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ဟာ မယ္ေတာ္ကုိ ၾကည့္ပါတယ္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ရဲ႕ မယ္ေတာ္ဟာ ပညာရွိရမယ္၊ အက်င့္သီလျဖဴစင္ၿပီး စိတ္ထားျမင့္ျမတ္ရမယ္။ ၿပီးေတာ့ မယ္ေတာ္ ဟာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ဖြားေတာ္မူၿပီး ခုႏွစ္ရက္ကာလ မွာ ကံေတာ္ကုန္ရမွာျဖစ္ တယ္ လုိ႔ဆုိပါတယ္။

အေလာင္းေတာ္နတ္သားဟာ ဆုိခဲ့ၿပီးတဲ့ ၾကည့္ျခင္းငါးပါးကုိ ၾကည့္႐ူေတာ္မူၿပီး နႏၵ၀န္ဥယ်ာဥ္ေတာ္အတြင္းလွည့္လည္တယ္။  လွည့္လည္ရင္း နတ္သက္ေၾကြေတာ္မူၿပီး လူ႔ျပည္မွာ သေႏၶယူေတာ္မူတယ္။ အေလာင္းေတာ္နတ္သားဟာ နတ္သက္ေၾကြ တာကုိ သိေတာ္မူေပမဲ့ သူ႕ရဲ႕ စုတိစိတ္ကုိေတာ့ မသိႏုိင္ဘူးလုိ႔ဆုိပါတယ္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ဟာ ပဋိသေႏၶယူေတာ္မူစဥ္ မွာ သိလ်က္နဲ႔ ယူေလသလား၊ မယူသလား ဆုိတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အ႒ကထာဆရာေတာ္ေတြ အယူအဆကြဲျပားၾကဟန္တူ ပါတယ္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ပဋိသေႏၶေနေတာ္မူတဲ့အခါ မယ္ေတာ္စိတ္သဏၭာန္မွာ ရာဂစိတ္ အလ်ဥ္းမျဖစ္ေပၚဘူး။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ သေႏၶယူေတာ္မမူမွီ ခုႏွစ္ရက္ကတည္းက မယ္ေတာ္ဟာ ဥပါသ္သီလေစာင့္ထိန္းတယ္ လုိ႔ဆုိတယ္။ သုိ႔ေပမဲ့ ကာမဂုဏ္စပ္ယွက္မူ မပါဘဲ ဖြားေတာ္မူတယ္ ဆုိတာမ်ဳိးကုိေတာ့ မေတြ႕ၾကရပါဘူး။

ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ပဋိသေႏၶယူေတာ္မူမဲ့ ေန႔ဟာ ဥတၱရာသဠ္နကၡတ္ပြဲသဘင္ဆင္ယင္က်င္းပေလ့ရွိတဲ့ ၀ါဆုိလျပည့္ေနျဖစ္ တဲ့အတြက္ မယ္ေတာ္ဟာ အေမႊးနံ႔သာေရနဲ႔ ေရးခ်ဴိးသုတ္သင္ၿပီး မြန္ျမတ္ဖြယ္ရာတဲ့အစားစာနဲ႔ တည္ခင္းစားေသာက္တယ္။ အဲဒီေနာက္ ဥပါသ္သီလခံယူေဆာက္တည္ၿပီး က်က္သေရတုိက္ခန္းမွာ ေမွးစက္ေတာ္မူတယ္။ မယ္ေတာ္ေမွးစက္ေတာ္မူစဥ္ မွာ ထူးျခားတဲ့ အိပ္မက္ကုိ ျမင္မက္ပါတယ္။ အိပ္မက္ထဲမွာ စတုမဟာရာဇ္ နတ္မင္းႀကီးေလးပါးဟာ မယ္ေတာ္ကုိ အိပ္ယာ သလြန္ေတာ္နဲ႔ တကြ ဟိမ၀ႏၱာေတာင္ေပၚ ေဆာင္ၾကဥ္းသြားၿပီး နတ္ မိဘုရားေတြကုိ မယ္ေတာ္အား အေနာ၀တတ္ေရအုိင္မွာ ေရခ်ဳိးသပၸါယ္ေစတယ္။ နတ္၀တ္နတ္စားေတြကုိလည္း ဆင္ျမန္းေစၿပီး နတ္တုိ႔ အေမႊးနံ႔သာမ်ားနဲ႔ နတ္ပန္းေတြကုိလည္း ဆင္ျမန္းေစတယ္။ အဲဒီေနာက္ အေနာ၀တတ္ ေရအုိင္နဲ႔ မနီးမေ၀းမွာရွိတဲ့ ေငြေတာင္ႀကီးအတြင္း က ေရႊဗိမာန္ေတာ္မွာ အေရွ႕အရပ္ဦးေခါင္းျပဳၿပီး အိပ္စက္ေစတယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ဟာ ဆင္ျဖဴေတာ္ႀကီး အသြင္သဏၭာန္နဲ႔ မယ္ေတာ္အိပ္စက္ရာ ေရႊ ဗိမာန္အခန္းထဲကုိ ၀င္ေရာက္လာၿပီး မယ္ေတာ္ရဲ႕ အိပ္ယာကုိ ညာဘက္ကေန သုံးႀကိမ္ ပတ္ေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ မယ္ ေတာ္ရဲ႕ လက္က်္ာနံပါးကုိ ႏွာေမာင္းေတာ္နဲ႔ ခြဲေဖာက္ဖြင့္လွပ္ေတာ္မူၿပီး မယ္ေတာ္၀မ္းတုိက္အတြင္းကုိ ၀င္ေရာက္မူတယ္။ အိပ္ယာက ႏုိးလာတဲ့ အခါ အဲဒီ ထူးျခားတဲ့ အိပ္မက္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မယ္ေတာ္က ဘုရင္မင္းျမတ္ ကုိေျပာၾကားတယ္။ အဲဒီ ေနာက္ ပေရာဟိတ္ေတြကုိ အိပ္မက္ဖတ္ၾကားခိုင္းတဲ့အခါ ဖြားေတာ္မူတဲ့ သားေတာ္ဟာ ေလာကမွာ တန္ခုိးစြမ္းအားႀကီးတဲ့ ‘‘စၾကာ၀ေတးမင္း’’ ျဖစ္လိမ့္မယ္။
သုိ႔မဟုတ္ရင္ လူ၊ နတ္ႏွင့္တကြ ေလာကသုံးပါးရဲ႕ ဆရာသခင္ ‘‘ဗုဒၶ’’ ျဖစ္လိမ့္မယ္ လုိ႔ ဖတ္ၾကားပါတယ္။
မယ္ေတာ္ ၀မ္းၾကာတုိက္မွာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ တည္ေနပုံ အေျခေနေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အထက္မွာ ညႊန္းဆုိခဲ့တဲ့သုတ္ ႏွစ္သုတ္မွာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ဟာ မယ္ေတာ္ရဲ႕ သက္တမ္း သက္လတ္ပုိင္းအရြယ္ ရဲ႕ သုံးခုေျမာက္အသက္အပုိင္းအျခားမွာ ဖြားေတာ္မူတယ္ လုိ႔လည္း ဆုိတယ္။ (DA.ii.437) အေၾကာင္းကေတာ့ အဲဒီ အသက္ အပုိင္းအျခားဟာ မယ္ေတာ္အတြက္ေရာ၊ ဘုရားအေလာင္းေတာ္အတြက္ပါ လြယ္ကူသက္သာစြာ ေမြးဖြားႏုိ္င္မဲ့ အရြယ္ျဖစ္တဲ့ အတြက္လုိ႔ ရွင္းျပထားပါတယ္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ဖြားေတာ္မူတဲ့အခါ အံ့ၾသဖြယ္ရာ အမ်ဳိးမ်ဳိးအေထြေထြ ျဖစ္ေပၚခဲ့တယ္။
အဖြင့္က်မ္းေတြမွာေတာ့ အဲဒီသုတ္ေတာ္ေတြမွာ ပါရွိတဲ့ အံၾသဖြယ္ရာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အက်ယ္တ၀င့္ဖြင့္ဆုိထားၾကတယ္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ဟာ ဖြားေတာ္မူၿပီးလ်င္ၿပီးခ်င္း ခုိင္ၿမဲစြာရပ္ေတာ္မူၿပီး ေျမာက္အရပ္ဆီကုိ ေျခလွမ္းေတာ္ ခုႏွစ္လွမ္း ၾကြ ခ်ီေတာ္မူတယ္။ ဒီလုိ ၾကြခ်ီေတာ္မူတဲ့ ဘု

Credit: Original upload